75 rocznica likwidacji pruszkowskiego getta
Obchody 75 rocznicy największej tragedii w historii Pruszkowa
Gimnazjum nr 4 im. Jana Pawła II po raz kolejny udowodniło, że poważnie testament traktuje swego patrona, w tym zawarte w nim wezwanie do solidarności ze słabymi i prześladowanymi niezależnie od ich wyznania i pochodzenia.
Uczniowie i pedagodzy kierowanej przez p. Ewę Nowacką szkoły, byli głównymi aktorami obchodów 75 rocznicy likwidacji pruszkowskiego getta i deportacji pruszkowskich Żydów do Warszawy. Wiodącym motywem tegorocznych uroczystości było uczczenie pamięci 86 żydowskich uczennic i uczniów pruszkowskich szkół powszechnych w roku szkolnym 1937/38. Znamy ich nazwiska i adresy dzięki odnalezieniu dziennika lekcyjnego nauki religii mojżeszowej. Dzieci te były gazowane, rozstrzeliwane, bite, torturowane, umierały z głodu, chorób i zimna; w obozach zagłady oprawcy oddzielali je od rodziców i ostatnie chwile ich życia były przepełnione bólem, strachem i cierpieniem.
Lista z lekcyjnego dziennika stała się kanwą dla widowiska wyreżyserowanego przez panią Agnieszkę Przybylską z udziałem Marii Stawskiej. W widowisku brały udział również dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 6 im. H. Sienkiewicza. Głównym motywem spektaklu było przypomnienie imion pomordowanych dzieci, jedynej rzeczy, które możemy dla nich dzisiaj zrobić.
Na spektaklu było dwoje gości reprezentujących społeczność żydowską w Polsce: rabin Jehoszua Ellis i pani Elżbieta Jeżowska z komisji rabinicznej. Władze miejskie reprezentował prezydent Andrzej Kurzela. Zaproszenie przyjął także proboszcz parafii św. Kazimierza ksiądz Marian Mikołajczak.
Po spektaklu młodzież, pedagodzy i goście przeszli na teren byłej synagogi, gdzie już był starosta pruszkowski p. Maksym Gołoś.
Dołączyła także grupa młodzieży z LO im. Kościuszki.
Po odmówieniu modlitw przez rabina i księdza proboszcza, krótkie przemówienie wygłosił starosta.
Na końcu, zebrani uczcili minutą ciszy pamięć ponad tysiąca obywateli miasta Pruszkowa wymordowanych tylko z powodu pochodzenia.
Wcześniej harcerze rozdali przybywającym materiały informacyjne: 1) Listę Ofiar – liczący kilkaset nazwisk spis pruszkowskich Żydów pochłoniętych przez Zagładę, który został sporządzony w 1966 r. przez działaczy Związku Pruszkowian w Izraelu; 2) Dzieci z Dziennika Lekcyjnego, przedruk nazwisk i danych dzieci z przedwojennego dziennika szkolnego.
Uczniowie zatknęli użyte w widowisku tabliczki w wyznaczonym miejscu tworząc symboliczny cmentarz 86 uczniów pruszkowskich szkół powszechnych. Tylko tyle, i aż tyle, mogli zrobić dla swoich przedwojennych rówieśników, którym nie dane było dorosnąć, lecz stali się ofiarami rasistowskiego obłędu hitlerowców.
Tekst – Marian Skwara
Fotografie – Tomasz Malczyk oraz Piotr Tomaszewski (nocne). Więcej fotografii w naszej Galerii.